پیچ و رولپلاک نما به فرآیند اتصال و محکم‌سازی سنگ‌های نمای ساختمان به بدنه اصلی با استفاده از رولپلاک‌های پلاستیکی و پیچ‌های فلزی اطلاق می‌شود. این روش یکی از مهمترین راه‌های جلوگیری از سقوط سنگ‌های نما و حفظ ایمنی ساختمان به شمار می‌رود.
نصب صحیح و اصولی پیچ و رولپلاک در نمای ساختمان به دلایل متعددی حائز اهمیت است. هنگامی که یکی از سنگ‌های نما شل و جدا شود، به مرور زمان سنگ‌های اطراف آن نیز تحت تأثیر عوامل مختلف جدا خواهند شد. این امر می‌تواند منجر به خسارات مالی و جانی غیرقابل جبرانی شود.
اجرای با کیفیت پیچ و رولپلاک نما باعث افزایش عمر سنگ‌های نما، کاهش هزینه‌های تعمیرات و نگهداری، و همچنین حفظ زیبایی نمای ساختمان می‌شود. انجام این فرآیند به صورت اصولی و استاندارد، از ریزش سنگ‌های نما در اثر عوامل طبیعی مانند باد، باران، زلزله و تغییرات دمایی جلوگیری می‌کند.
پیچ و رولپلاک نمای ساختمان به دو روش اصلی انجام می‌شود:
روش استفاده از داربست: در این روش با نصب داربست در اطراف ساختمان، دسترسی به تمام قسمت‌های نما فراهم می‌شود.
روش استفاده از طناب (Rope Access): در این روش، متخصصان با استفاده از تجهیزات و طناب‌های مخصوص به نمای ساختمان دسترسی پیدا می‌کنند
روش استفاده از طناب، علاوه بر هزینه کمتر نسبت به داربست، سرعت اجرای بالاتری نیز دارد. همچنین این روش، آسیب کمتری به نمای ساختمان وارد می‌کند و در ساختمان‌های بلند و نماهای پیچیده، کارایی بیشتری دارد
اجرای صحیح پیچ و رولپلاک نما با استفاده از طناب، مستلزم رعایت مراحل مشخص و دقیقی است. این مراحل شامل موارد زیر می‌شود:
قبل از شروع عملیات پیچ و رولپلاک، باید اقدامات ایمنی لازم انجام شود. محدود کردن رفت و آمد در اطراف ساختمان با استفاده از نوار خطر، از مهمترین اقدامات ایمنی است که باید از ابتدا تا انتهای کار رعایت شود.
در اولین گام، سنگ‌های قرنیز جانپناه در پشت بام باید پیچ و رولپلاک شوند. این کار به دلیل اهمیت ایمنی بخش فوقانی ساختمان و جلوگیری از سقوط سنگ‌ها از ارتفاع، در اولویت قرار دارد
بررسی کلی نمای ساختمان و شناسایی سنگ‌های شل یا جداشده از مراحل مهم قبل از شروع عملیات اصلی است. این سنگ‌ها باید محکم شوند یا در صورت نیاز برداشته شوند. این اقدام به دلیل احتمال جدا شدن سنگ‌ها حین انجام کار، در همان ابتدای پروسه انجام می‌شود
سوراخکاری و خزینه‌کاری سنگ‌های نما باید با دقت و رعایت استانداردهای فنی انجام شود. نکات مهم در این مرحله عبارتند از:
خزینه‌کاری سنگ‌ها نباید بیش از حد باشد.
فاصله بین سوراخ‌های ایجاد شده نباید از ۵۰ سانتی‌متر بیشتر باشد.
از ایجاد سوراخ روی رگه‌های سنگ باید خودداری شود1.
پس از ایجاد سوراخ‌های مناسب، نوبت به نصب رولپلاک و پیچ می‌رسد. برای اجرای اصولی، رولپلاک باید به گونه‌ای در سنگ نما وارد شود که به صورت کامل داخل سنگ قرار گیرد. سپس پیچ‌ها با استفاده از ابزار مناسب مانند پیچ بند محکم می‌شوند
سنگ‌هایی که از نما جدا شده‌اند، باید اندازه‌گیری و مجدداً نصب شوند. این کار نیازمند دقت و مهارت بالایی است تا سنگ‌ها در محل مناسب خود قرار گیرند
پس از نصب و محکم کردن تمام سنگ‌ها، بندکشی ساختمان باید ترمیم شود. این کار با استفاده از مخلوطی از سیمان و چسب مقاوم در برابر رطوبت و اشعه UV انجام می‌شود. بندکشی صحیح علاوه بر زیبایی ظاهری، باعث افزایش دوام و مقاومت نما در برابر نفوذ آب و رطوبت می‌شود
آخرین مرحله از فرآیند پیچ و رولپلاک، بتونه‌کاری پیچ‌هاست. این بتونه شامل چسب بتن مقاوم در برابر UV و رطوبت، پودر سنگ، سیمان سفید و پودر رنگ (مشابه رنگ نما) است. بتونه‌کاری صحیح تأثیر بسزایی در کیفیت نهایی کار دارد و باعث یکپارچگی ظاهری نما می‌شود1.
قیمت پیچ و رولپلاک نمای ساختمان به عوامل متعددی بستگی دارد که شناخت آنها برای محاسبه هزینه و انتخاب روش مناسب ضروری است.
نوع سنگ و ضخامت آن از عوامل اولیه و مهم در تعیین هزینه پیچ و رولپلاک نما محسوب می‌شود. سنگ‌های با ضخامت بیشتر و مقاومت بالاتر، نیازمند تجهیزات و تکنیک‌های خاصی برای سوراخکاری هستند که بر هزینه نهایی تأثیر می‌گذارد
ابعاد سنگ‌های نما تأثیر مستقیمی بر تعداد پیچ‌های مورد نیاز دارد. هر چه سنگ‌ها ابعاد کوچکتری داشته باشند، تعداد پیچ بیشتری مورد نیاز خواهد بود که این امر منجر به افزایش هزینه پیچ و رولپلاک می‌شود
وجود شیب منفی (مانند تاج یا شیروانی در بالای ساختمان) و همچنین جلوآمدگی‌های نما (مانند سینه کفتری در نمای رومی) از دیگر عوامل تأثیرگذار بر هزینه هستند. این ویژگی‌ها باعث پیچیدگی کار و نیاز به دقت و زمان بیشتر می‌شوند
قاب پنجره‌ها از تأثیرگذارترین عوامل در تعیین هزینه پیچ و رولپلاک نما هستند. زیرا این بخش‌ها با احتمال ریزش بیشتر و نیاز به دقت کاری بالا همراه هستند
پیچیدگی طرح نمای ساختمان نیز بر هزینه نهایی تأثیرگذار است. نماهای طرح‌دار و دارای پستی و بلندی زیاد، نیازمند زمان و دقت بیشتری هستند که این امر هزینه را افزایش می‌دهد
مساحت کل نمای ساختمان یکی از مهمترین فاکتورها در محاسبه هزینه نهایی است. معمولاً قیمت‌گذاری بر اساس متر مربع انجام می‌شود و با افزایش متراژ، امکان ارائه تخفیف نیز وجود دارد.
قیمت پیچ و رولپلاک نمای ساختمان با توجه به عوامل ذکر شده متغیر است. بر اساس آخرین اطلاعات موجود، هزینه پیچ و رولپلاک نما از هر متر مربع ۱۵ هزار تومان تا ۲۰ هزار تومان متغیر است2. البته در برخی منابع، این قیمت از متری ۵ هزار تا ۱۲ هزار تومان نیز ذکر شده است که احتمالاً مربوط به دوره‌های زمانی متفاوت یا شرایط خاص پروژه است2.
نکته مهم دیگر این است که قیمت پیچ و رولپلاک نما با طناب معمولاً کمتر از روش داربست تمام می‌شود. این تفاوت قیمت به دلیل هزینه‌های نصب و جمع‌آوری داربست و همچنین زمان بیشتر مورد نیاز برای اجرای کار با داربست است
مقایسه روش‌های مختلف پیچ و رولپلاک نما، به انتخاب بهترین روش با توجه به شرایط پروژه کمک می‌کند.
مزایا:
هزینه کمتر نسبت به روش داربست
سرعت اجرای بالاتر
عدم نیاز به فضای زیاد در اطراف ساختمان
آسیب کمتر به نمای ساختمان
مناسب برای ساختمان‌های بلند و نماهای پیچیده
معایب:
نیاز به مهارت و تخصص بالای اجراکنندگان
محدودیت در حمل ابزار و مصالح
تأثیرپذیری از شرایط جوی مانند باد شدید
مزایا:
دسترسی راحت‌تر به تمام قسمت‌های نما
امکان حمل راحت‌تر ابزار و مصالح
ایمنی نسبی بیشتر برای کارگران
امکان انجام همزمان سایر عملیات تعمیراتی
معایب:
هزینه بالاتر به دلیل نصب و جمع‌آوری داربست
زمان بیشتر برای اجرای کار
اشغال فضای اطراف ساختمان
احتمال آسیب به نمای ساختمان حین نصب داربست
محدودیت در ارتفاع و دسترسی به نماهای پیچیده
انتخاب نوع مناسب پیچ و رولپلاک نقش مهمی در کیفیت و دوام نهایی کار دارد. عوامل مختلفی در انتخاب بهترین نوع پیچ و رولپلاک تأثیرگذار هستند.
پیچ‌های گالوانیزه: این پیچ‌ها دارای پوشش روی هستند که مقاومت نسبی در برابر زنگ‌زدگی دارند. قیمت مناسب و دسترسی آسان از مزایای این نوع پیچ‌هاست.
پیچ‌های استیل (ضد زنگ): مقاومت بسیار بالایی در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی دارند. برای مناطق مرطوب و شرجی بسیار مناسب هستند اما قیمت بالاتری نسبت به پیچ‌های گالوانیزه دارند.
پیچ‌های برنجی: در برخی موارد خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند و دارای مقاومت مناسبی در برابر خوردگی هستند.
رولپلاک‌های پلاستیکی معمولی: ارزان‌قیمت و در دسترس هستند اما مقاومت کمتری دارند.
رولپلاک‌های تقویت شده: از مواد پلاستیکی با کیفیت بالاتر ساخته شده‌اند و مقاومت بیشتری دارند.
رولپلاک‌های فلزی: در شرایط خاص و برای اتصالات با مقاومت بسیار بالا استفاده می‌شوند.
وزن سنگ نما: هر چه وزن سنگ بیشتر باشد، نیاز به پیچ و رولپلاک قوی‌تر است.
شرایط آب و هوایی منطقه: در مناطق مرطوب و شرجی، استفاده از پیچ‌های ضد زنگ ضروری است.
عمر مورد انتظار ساختمان: برای ساختمان‌های با عمر طولانی‌تر، باید از پیچ و رولپلاک با کیفیت بالاتر استفاده کرد.
بودجه پروژه: گاهی محدودیت‌های مالی، انتخاب را محدود می‌کند.
سوراخکاری صحیح سنگ‌های نما یکی از مهمترین مراحل در فرآیند پیچ و رولپلاک است که تأثیر مستقیمی بر کیفیت نهایی کار دارد.
دریل چکشی: برای ایجاد سوراخ در سنگ‌های سخت
مته‌های ویژه سنگ: در سایزهای مختلف متناسب با قطر رولپلاک
خزینه مناسب: برای ایجاد شیار برای سر پیچ
تراز لیزری: برای اطمینان از دقت در سوراخکاری
موقعیت سوراخ: سوراخ‌ها باید در فاصله مناسب از لبه‌های سنگ ایجاد شوند تا از شکستن سنگ جلوگیری شود.
عمق سوراخ: عمق سوراخ باید متناسب با طول رولپلاک باشد. معمولاً عمق سوراخ کمی بیشتر از طول رولپلاک در نظر گرفته می‌شود.
قطر سوراخ: قطر سوراخ باید دقیقاً متناسب با قطر رولپلاک باشد. سوراخ بزرگتر باعث لقی و سوراخ کوچکتر مانع از جا رفتن کامل رولپلاک می‌شود.
فاصله بین سوراخ‌ها: فاصله مناسب بین سوراخ‌ها (حداکثر ۵۰ سانتی‌متر) باید رعایت شود1.
پرهیز از سوراخکاری روی رگه‌های سنگ: سوراخکاری روی رگه‌های سنگ می‌تواند منجر به شکستن سنگ شود1.
خزینه‌کاری مناسب: خزینه‌کاری باید به اندازه‌ای باشد که سر پیچ کاملاً در سنگ فرو رود، اما نباید بیش از حد باشد تا استحکام سنگ حفظ شود1.
علاوه بر روش پیچ و رولپلاک، چسباندن سنگ‌های نما با چسب سنگ نیز یکی از روش‌های متداول است که در برخی شرایط خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چسب‌های سیمانی: ارزان‌قیمت و در دسترس هستند اما مقاومت کمتری دارند.
چسب‌های اپوکسی: مقاومت بسیار بالایی دارند و برای شرایط خاص مناسب هستند اما قیمت بالاتری دارند.
چسب‌های پلی‌اورتان: انعطاف‌پذیری خوبی دارند و برای نماهای با حرکت‌های جزئی مناسب هستند.
مزایا:
عدم نیاز به سوراخکاری سنگ
ظاهر زیباتر به دلیل عدم وجود پیچ‌های قابل رؤیت
سرعت اجرای بالاتر در برخی موارد
معایب:
مقاومت کمتر در برابر نیروهای کششی
احتمال آسیب به سنگ در صورت نیاز به تعویض
حساسیت به آماده‌سازی سطح
عدم مناسبت برای سنگ‌های سنگین و نماهای مرتفع
آماده‌سازی سطح: سطح باید کاملاً تمیز، خشک و عاری از هرگونه گرد و غبار، روغن و رطوبت باشد.
اعمال چسب: چسب باید به صورت نقطه‌ای یا نواری روی پشت سنگ یا روی دیوار اعمال شود.
فشار و تثبیت: پس از قرار دادن سنگ، باید فشار کافی اعمال شود تا چسب به خوبی پخش شود و سنگ در محل خود تثبیت گردد.
زمان خشک شدن: زمان کافی (طبق دستورالعمل سازنده چسب) برای خشک شدن کامل چسب باید رعایت شود.
پس از نصب پیچ و رولپلاک، پوشاندن سر پیچ‌ها برای حفظ زیبایی نما و جلوگیری از خوردگی پیچ‌ها ضروری است. این پوشش‌ها انواع مختلفی دارند.
بتونه‌کاری یکی از رایج‌ترین روش‌های پوشش سر پیچ‌هاست. این بتونه معمولاً از ترکیب مواد زیر تهیه می‌شود:
چسب بتن مقاوم در برابر UV و رطوبت
پودر سنگ
سیمان سفید
پودر رنگ (مشابه رنگ نما)1
مزایای بتونه‌کاری:
یکپارچگی ظاهری با نما
مقاومت در برابر عوامل جوی
هزینه مناسب
در برخی موارد، به ویژه در نماهای رنگی، رنگ‌آمیزی سر پیچ‌ها با رنگ مشابه نما انجام می‌شود. این روش معمولاً پس از بتونه‌کاری سبک انجام می‌شود.
مزایای رنگ‌آمیزی:
تطابق رنگی کامل با نما
امکان ترکیب رنگ‌ها برای دستیابی به رنگ دقیق نما
سرعت اجرای بالاتر
در برخی نماها، به ویژه نماهای سنتی و آجری، از ملات برای پوشش سر پیچ‌ها استفاده می‌شود. این ملات معمولاً از ترکیب سیمان، ماسه و مواد افزودنی تهیه می‌شود.
مزایای ملات‌کاری:
استحکام بالا
مناسب برای نماهای سنتی و آجری
مقاومت در برابر رطوبت
برای انجام پروژه‌های پیچ و رولپلاک نما، تنظیم یک قرارداد دقیق و جامع ضروری است. این قرارداد باید شامل بخش‌های زیر باشد:
در این بخش، مشخصات کامل کارفرما و پیمانکار شامل نام، آدرس، شماره تماس و شماره ملی یا شناسه ملی درج می‌شود.
موضوع قرارداد باید به صورت دقیق و با ذکر جزئیات بیان شود. برای مثال: “اجرای عملیات پیچ و رولپلاک نمای ساختمان واقع در آدرس … به مساحت تقریبی … متر مربع، شامل سوراخکاری، نصب رولپلاک و پیچ، و بتونه‌کاری سر پیچ‌ها”
مدت زمان اجرای پروژه باید به صورت دقیق و با ذکر تاریخ شروع و پایان مشخص شود. همچنین شرایط تمدید قرارداد در صورت نیاز نیز باید ذکر شود.
مبلغ کل قرارداد و نحوه پرداخت آن (پیش پرداخت، پرداخت‌های میانی و پرداخت نهایی) باید به صورت دقیق مشخص شود. همچنین شرایط پرداخت در صورت تغییر متراژ یا کار اضافی نیز باید ذکر شود.
تعهدات پیمانکار شامل موارد زیر است:
تأمین کلیه مصالح مورد نیاز با کیفیت مناسب
تأمین نیروی انسانی ماهر و متخصص
رعایت اصول ایمنی و فنی
اجرای کار طبق استانداردها و دستورالعمل‌های فنی
جبران خسارات احتمالی وارده به ساختمان یا اشخاص ثالث
ارائه گارانتی و ضمانت‌نامه برای کار انجام شده
تعهدات کارفرما شامل موارد زیر است:
پرداخت به موقع مبالغ قراردادی
فراهم کردن دسترسی به محل اجرای پروژه
تأمین آب و برق مورد نیاز
همکاری با پیمانکار در مراحل مختلف اجرای پروژه
| موضوع | توضیحات | محدوده هزینه (تومان) | نکات قراردادی |
|---|---|---|---|
| روش محاسبه هزینه | متری، دانه‌ای، کنتراتی | متری: 30,000 تا 70,000 دانه‌ای: 8,000 تا 18,000 کنتراتی: توافقی (پس از بازدید) | در قرارداد نوع محاسبه هزینه مشخص شود |
| عوامل موثر بر قیمت | نوع سنگ، متراژ، ابزار نما، محل پروژه (تهران/شهرستان)، روش اجرا (طناب/داربست) | قیمت نهایی پس از بازدید تعیین می‌شود | در قرارداد به شرایط خاص پروژه اشاره گردد |
| هزینه برای سنگ ریزش کرده | نصب و پیچ مجدد یک یا چند سنگ ریزش کرده | ۱,۰۰۰,۰۰۰ تا ۳,۰۰۰,۰۰۰ (برای یک یا دو سنگ) | در قرارداد تعداد سنگ‌های ریزش کرده قید شود |
| تخفیف‌ها | برای قرارداد دو طرف نما یا متراژ بالا | تا ۳۰٪ کاهش هزینه | در قرارداد ذکر شود |
| نمونه قرارداد | معرفی طرفین آدرس دقیق پروژه مدت زمان اجرا و جریمه تأخیر مبلغ قرارداد و نحوه پرداخت | — | تعهدات پیمانکار و کارفرما ذکر بیمه مسئولیت تعیین خسارت تأخیر |
| مدت زمان اجرا | بسته به متراژ و شرایط پروژه | — | مدت زمان دقیق و جریمه دیرکرد در قرارداد قید شود |
| نکات فنی اجرا | استفاده از پیچ و رولپلاک گالوانیزه ضد زنگ اجرای کار توسط استادکار ماهر بتونه‌کاری روی پیچ‌ها | — | در قرارداد نوع مصالح و کیفیت اجرا ذکر شود |
| سایر هزینه‌ها | بازدید اولیه، حمل و نقل تجهیزات، بیمه | توافقی | در قرارداد هزینه‌های جانبی قید گردد |
شرایط فسخ قرارداد از سوی هر یک از طرفین و همچنین خسارات و جرایم مربوط به فسخ قرارداد باید به صورت دقیق مشخص شود.
نحوه حل اختلافات احتمالی بین طرفین قرارداد، از طریق مذاکره، داوری یا مراجعه به مراجع قضایی باید مشخص شود.
رعایت نکات ایمنی در اجرای پیچ و رولپلاک نما از اهمیت بالایی برخوردار است. برخی از مهمترین نکات ایمنی عبارتند از:
استفاده از کلاه ایمنی، دستکش، عینک محافظ و کفش ایمنی
استفاده از هارنس و طناب ایمنی در روش طناب
استفاده از ماسک تنفسی هنگام سوراخکاری و ایجاد گرد و غبار
محدود کردن رفت و آمد در اطراف ساختمان با استفاده از نوار خطر
استفاده از تابلوهای هشدار دهنده
جمع‌آوری مرتب ضایعات و مصالح اضافی
بررسی سلامت و استاندارد بودن تجهیزات قبل از استفاده
استفاده از ابزار مناسب و با کیفیت
نگهداری صحیح ابزار و تجهیزات
برای دستیابی به بهترین نتیجه در اجرای پیچ و رولپلاک نما، رعایت نکات و توصیه‌های زیر ضروری است:
انتخاب پیمانکار با تجربه و دارای سابقه کاری مناسب، یکی از مهمترین عوامل در موفقیت پروژه است. از پیمانکار بخواهید نمونه کارهای قبلی خود را نشان دهد و با کارفرمایان قبلی او تماس بگیرید.
استفاده از پیچ و رولپلاک با کیفیت و استاندارد، تأثیر مستقیمی بر دوام و استحکام نهایی کار دارد. از خرید مصالح ارزان‌قیمت و بی‌کیفیت خودداری کنید.
بازرسی و نظارت مستمر بر روند اجرای کار، از بروز مشکلات و اشتباهات جلوگیری می‌کند. در صورت امکان، از یک ناظر متخصص برای نظارت بر پروژه استفاده کنید.
رعایت دستورالعمل‌های فنی و استانداردها، ضامن کیفیت و دوام کار است. از پیمانکار بخواهید تمامی مراحل را طبق اصول فنی و استانداردها انجام دهد.
مستندسازی تمامی مراحل اجرای کار، شامل عکس‌برداری و تهیه گزارش، برای پیگیری‌های آتی و استفاده در زمان گارانتی مفید است.
پیچ و رولپلاک نمای ساختمان یکی از مهمترین اقدامات در حفظ ایمنی و زیبایی نمای ساختمان‌هاست. انجام صحیح و اصولی این فرآیند، علاوه بر افزایش عمر نما، از بروز حوادث ناگوار و خسارات مالی و جانی جلوگیری می‌کند.
هزینه پیچ و رولپلاک نما با توجه به عوامل مختلفی مانند نوع و ضخامت سنگ، ابعاد سنگ، شیب منفی، قاب پنجره‌ها و طرح نما متغیر است. بر اساس آخرین اطلاعات، هزینه پیچ و رولپلاک نما از هر متر مربع ۱۵ هزار تومان تا ۲۰ هزار تومان متغیر است2.
انتخاب روش مناسب (طناب یا داربست) و همچنین انتخاب نوع مناسب پیچ و رولپلاک، نقش مهمی در کیفیت و دوام نهایی کار دارد. رعایت نکات فنی در سوراخکاری، نصب رولپلاک و پیچ، و پوشش نهایی پیچ‌ها نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
تنظیم یک قرارداد دقیق و جامع، رعایت نکات ایمنی، انتخاب پیمانکار با تجربه، استفاده از مصالح با کیفیت، و نظارت مستمر بر اجرای کار، از عوامل مهم در موفقیت پروژه‌های پیچ و رولپلاک نما هستند.
با رعایت تمامی نکات ذکر شده، می‌توان به یک نمای زیبا، ایمن و با دوام دست یافت که علاوه بر حفظ ارزش ساختمان، از بروز حوادث و هزینه‌های تعمیراتی در آینده جلوگیری می‌کند.
